Mặc dù giá thanh long trên thị trường hiện khá ổn định, đang có mức lãi gấp 3 lần năm trước, nhưng do thời tiết nắng hạn kéo dài, không đủ nước tưới, hàng nghìn héc-ta thanh long ở tỉnh Bình Thuận đứng trước nguy cơ mất mùa. Điều cần nói là, công tác chống hạn nhằm cứu vãn mùa thanh long tại địa phương này lại có những bất cập…
NỖI LO MẤT MÙA
Với diện tích hơn 10.000ha tổng sản lượng bình quân hơn 200.000 tấn/năm, tỉnh Bình Thuận được đánh giá là “thủ phủ” thanh long của cả nước. Thế nhưng tỉnh đang đối mặt với tình trạng thiếu nước tưới trầm trọng, trong khi nguồn nước ở các hồ chứa nước trong vùng như Tân Lập, Ba Bàu… đang dần cạn kiệt. Thời gian gần đây, dù một số cơn mưa đầu
Thanh long bị héo khô tại một nhà vườn xã Hàm Minh, huyện Hàm Thuận Nam.
mùa đã xuất hiện, phần nào làm dịu đi cái nóng “cháy da”, nhưng nông dân huyện Hàm Thuận Nam - địa phương có diện tích thanh long lớn nhất Bình Thuận - đang rất lo ngại cho những vườn thanh long đã và đang bị khô cháy. Theo thống kê của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Hàm Thuận Nam, đến nay, đã có hơn 3.000ha thanh long trong vùng bị thiếu nước tưới dài ngày, ảnh hưởng nặng nề đến năng suất, chất lượng mà tình trạng phổ biến là bị héo cành. Mặc dù đã có mưa xuống, nhưng theo các chuyên gia nông nghiệp, thanh long là loài cây phục hồi chậm, và nếu có phục hồi thì hoa và trái thanh long thường sẽ bị teo, nhỏ hơn bình thường.
Theo ông Nguyễn Việt Hùng, Chủ tịch Hội Nông dân xã Hàm Minh (một trong những xã có diện tích thanh long lớn của huyện Hàm Thuận Nam): Toàn xã có khoảng 1.300ha thanh long, trong đó hơn 910ha thanh long sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Sau đợt nắng hạn kéo dài, nhiều diện tích thanh long trên địa bàn bị vàng, thối cành, tập trung ở các thôn Minh Tiến, Minh Thành… Còn ở xã Hàm Cường, xã có khoảng 300ha thanh long bị thiệt hại nặng do thiếu nước (héo cành, phải bỏ trái…), chủ yếu ở các thôn Phú Thọ, Phú Sung và Phú Lộc. Thực tế mấy ngày qua trời đã có mưa, nhưng chỉ rải rác ở khu vực ven sông, còn ở các thôn khô hạn, mới chỉ có một vài cơn mưa nhỏ nên không giải quyết được nước tưới. Vì vậy, vụ thu hoạch thanh long năm nay của bà con huyện Hàm Thuận Nam có nguy cơ bị thất thu...
NỖ LỰC KHẮC PHỤC
Trước thực trạng trên, nhằm giảm thiểu tối đa thiệt hại cho người sản xuất, UBND tỉnh Bình Thuận đã chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khẩn trương xây dựng phương án phòng, chống hạn hướng dẫn cho các đơn vị chuyên môn lập lịch cấp nước, kế hoạch vận hành của từng hệ thống thủy lợi thực hiện các biện pháp tưới nước tiết kiệm phù hợp với nguồn nước và sản xuất của các địa phương…
Để “giải cơn khát” nhằm cứu vãn vụ thanh long đang có nguy cơ thất thu nặng, UBND xã Hàm Minh đã tổ chức nhiều cuộc họp, bàn với người dân, vận động được hơn 320 công lao động, tiến hành nạo vét được 5.000m kênh mương, đưa nước từ bưng Bà Tùng về chống hạn. Nhưng do lượng nước tại các hồ, đập đều bị khô hạn nên các biện pháp về thủy lợi đều không có hiệu quả. Trong xã có khoảng 90% hộ dân có giếng khoan, nhưng cũng chỉ khoảng 4% số giếng đó có nước, hơn nữa số giếng khoan này cũng không thể bơm nước tưới tiêu do nguồn điện thường xuyên bị cắt…
Theo ông Nguyễn Văn Nghị, Phó giám đốc Xí nghiệp khai thác công trình thủy lợi Hàm Thuận Nam, so với những năm trước, từ đầu năm 2010 mực nước tại các hồ trên địa bàn đã có dấu hiệu “hụt hơi”. Nhằm tiết kiệm nước tưới, xí nghiệp đã cố gắng giãn phiên tưới đắp bao tích nước khi chưa có mưa, đồng thời thông báo đến các xã, đơn vị thực hiện tiết kiệm nước để kéo dài thời gian tưới khuyến khích bà con đào, khoan giếng chống hạn. Ngoài ra, nhằm tiết kiệm nước tưới trong mùa khô, cơ quan khuyến nông địa phương đã vận động bà con hạn chế thực hiện các biện pháp thâm canh cây thanh long ra hoa trái vụ như: Chong đèn, chấm thuốc…
Ông Nghị còn cho biết, xí nghiệp đã tổ chức đào kênh dẫn vào cống, lấy lượng nước chết ở các hồ Tân Lập, hồ Đu Đủ, đập Ba Bàu… để cứu hạn, nhưng do người dân tự khai thác (bơm trực tiếp từ lòng hồ) nên các hồ này cũng đều trơ đáy. Riêng hồ Tà Mon, lượng nước còn nằm trong mực nước chết, đơn vị cho đào kênh dẫn, lấy nước phục vụ đợt cuối trong mùa khô...
BẤT CẬP TRONG ỨNG PHÓ
Đề cập đến tình trạng khô héo quy mô rộng tại các vườn thanh long, ông Trần Văn Ngọc, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Hàm Thuận Nam cho biết, ngoài những nguyên nhân khách quan do thời tiết, mấy năm qua do hoạt động xuất khẩu thanh long khá thuận lợi, đạt hiệu quả cao nên diện tích thanh long trên địa bàn huyện tăng nhanh đột biến, phát triển tự phát ngoài kế hoạch ở các khu tưới. Năm 2010 kế hoạch phát triển thanh long của huyện khoảng 6.000ha, nhưng đến nay diện tích thực tế lên tới 7.000ha, điều này đồng nghĩa với lượng nước tưới “ngoài kế hoạch” cũng phải tăng theo.
Thêm nữa, việc chặn dòng thi công hồ Sông Móng từ cuối năm 2009 khiến lượng nước chứa tại các hồ trở nên cạn kiệt. Các hồ, đập thủy lợi trên địa bàn huyện lại có quy mô nhỏ lẻ, nằm rải rác, sức chứa nước trong mùa mưa rất ít, không đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng của người dân. Như ở khu vực hồ Tân Lập, diện tích thanh long tưới theo hợp đồng là 92ha, nhưng lượng nước tưới thực tế trong thời gian qua cao điểm lên đến 150ha. Xót xa cho các vườn thanh long của mình, trong thời điểm cấp bách về nước, dù đã được cán bộ thủy nông nhắc nhở, nhưng nhiều người dân trồng thanh long khu vực quanh hồ Tân Lập đã tự ý bơm nước trực tiếp từ lòng hồ với cường độ lớn để dự trữ trong ao nhà mình…
Theo chúng tôi, công tác khắc phục hậu quả nắng hạn cần có sự chung tay của cả cộng đồng, các tầng lớp, từ chính quyền đến người dân. Các gia đình không thể vì lợi ích riêng của gia đình mình, địa phương mình mà quên đi lợi ích của cộng đồng dân cư khu vực. Điều cần làm hiện nay là ngoài việc mau chóng hoàn chỉnh những công trình thủy lợi, thủy nông, chính quyền địa phương cùng các cơ quan, ngành chức năng cần thường xuyên đưa ra những thông tin cảnh báo về tình trạng thiếu nước khuyến cáo, vận động mọi người có biện pháp sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả trong lúc… chờ mưa.
Theo Báo QĐND
Vũ Vệ Yên